Живеалишта

Екосистеми и живеалишта на Пелистер

Во НП пелистер се научно констатирани 22 вид живеалиште според Анекс I од Директивата за живеалишта на ЕУ:

3130 Олиготрофни до мезотрофични постојани води со вегетација на Littorelletea uniflorae и / или Isoeto-Nanojuncetea. Две водни тела: глацијалните езера Големо Езеро (3,7 ха) и Мало Езеро (0,66 ха) припаѓаат на овој вид живеалиште, иако им недостасува потопена васкуларна вегетација. Овие езера ги немаат сите поголеми растенија на водно тело и создавање на езерски екосистем и се засновани на алги. Директивата за живеалишта и други важни видови, освен ендемични видови амфиподи (Niphargus pancici subsp. Pancici во Големо Езеро), не се евидентирани од овој вид живеалиште во НП Пелистер. Покрај Niphargus, се среќава уште еден локален ендемичен вид: рамниот црв Rhynchelmis komareki subsp. komareki, а дополнително и други ретки безрбетници, како што се Chirocephalus diaphanus, Arctodiaptomus neithammeri и Artcodiaptomus osmanus, пронајдени кај овој вид живеалиште кај НП „Пелистер“ (Аврамоски 2006а).

3260 Водени текови на рамнини до ниво на планини со Ranunculion fluitantis и Callitricho-Batrachion вегетација. Повеќето потоци и реки кај НП Пелистер припаѓаат на овој вид живеалиште со расфрлана потопена вегетација на васкуларни растенија  често настанет во вода (Callitriche spp., Potamogeton spp., Ranunculus aquatilis s. Lat.) и  мовот (Willow Moss Fontinalis antipiretica), кој расте на камења во река. Потоците и водотеците кај НП Пелистер главно се карактеризираат со јасни олиготрофни води.

4060 алпски и бореални степи. Живеалиштето тип 4060 е присутно во НП Пелистер. Прилично е честа неговата појава и изобилство во субалписките и алпските области на Националниот парк на надморска височина 1600 – 2300 м.  Повеќето од живеалиштата се наоѓаат на алпските области над природната горна шумска граница. На долните делови на алпската зона има ниско-растечки Juniperus communis (Juniperus nana / sibirica) оние кои се менуваат во распространетоста со Vaccinium myrtillus и Bruckenthalia spiculifolia со кои доминираа височините. Различни подтипови на алпски и бурални степи формираат мозаици едни со други и со алпските пасишта.  Васкуларни растителни видови  на Gentiana luteа од Директивата за живеалишта Анекс V, често се среќаваат во ова живеалиште.

5130 Juniperus communis на степски иваровнички пасишта. Типот на живеалиште 5130 е вообичаен во НП Пелистер. Juniperus communis е типична компонента на неколку типа на живеалишта на (суви) пасишта и карпести живеалишта. Описот на овој вид главно се заснова на изобилството на смрека. Juniperus communis формациите со долг континуитет честопати се карактеризираат со чувствителни билки  за напасување и папрати, како и со  мов кој расте подземно. Повеќето формации од овој вид живеалиште се од неодамнешно потекло. Престанокот на традиционалната употреба (обично пасење и управување со пасишта со горење или отстранување на смреките) довело до формирање и пораст на овие живеалишта со густи стебленца на смреки.

6210 Полуприродни суви пасишта и облигациони фасети на варовнички подлоги (Festuco-Brometalia) (* важни места за орхидеи). Пасиштата од овој вид се присутни во субалпските и долни делови на НП Пелистер. Повеќето места се главно мали по површина и растат со смреки, високи билки и треви, како и дрвја и грмушки. Овој вид е порезистентен на варовнички почви, но има и неколку сончеви падини богати со видови, со композиција на видови Mesobromion на Пелистер. Понатамошното напуштање резултира во термофилна чистина со средна фаза на вегетација на термофилниот раб (Trifolio-Geranietea).

6220 * Псевдо-степски со треви и годишници на Теро-Брахиподиетоа. Овој вид се среќава во долните делови на Пелистер НП над Дихово – Нижеполе и северо-источно од Голема Ливеда. Постојат големи и репрезентативни псевдо-степи на западните падини на Пелистер, помеѓу паркот и Преспанското Езеро, главно надвор од Националниот парк.

62D0 Ороезијските ацидофилни пасишта се вообичаени и преовладуваат во алпскиот и субалпинскиот дел на НП „Пелистер“. Овие алпски пасишта формираат мозаици од различни тревни вегетациски заедници и со субалпски височини. Овој вид живеалиште е типичен за централното Балканско планинско подрачје и содржи многу видови со висока конзервација. Постојат локални ендемични видови васкуларни растенија во овој вид живеалиште, вклучувајќи ги Crocus pelistericus, Dianthus myrtinervius и Sempervivum octopodes. Васкуларни растителни видови на Gentiana luteа од Директивата за живеалишта Анекс V, често се среќаваат во ова живеалиште.

6430 Хидрофилни високи билки на рабници од рамнини и нивоа на повисоките планински нивоа до алпинските, се типични по потоците и пводотеците на НП „Пелистер“. Во планинските и алпски области живеалиштата од овој вид со голема застапеност. Но низинскиот раб често се менувал заради човечки активности. Во васкуларните растенија има неколку балкански ендемити во овој вид живеалиште Alchemilla peristerica е локален ендемит.

6510 низински поленски ливади (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis). Овој вид вегетација се среќава во пониските делови на НП Пелистер. Постојат косени ливади близу селото Маловиште, кои припаѓаат на овој вид, или на 6520 планински ливади. На преминот Ѓаавато има тревни подрачја во внатрешноста кон НП Пелистер со долг период на пораст, но првично припаѓа на овој тип 6510. Исто така, неколку мали обраснати пасишта со доминантни парцели на Asphodelus albus и Pteridium aquilinum се оригинално распоредени по ливади и може да претставуваат поленски  деградирани ливади, или тип 6210.

7140 Преoдни блата и тресести мочуришта – имаат голема конзерваторска вредност во РС Македонија, затоа што овој вид живеалиште се состои главно од типот на живеалиште, тоа што овој вид живеалиште се состои главно од типот на живеалишта на ЕУНИС “Pelagonide Macedonian sedge fens”, што е ендемично за Балканот. Според таа студијата, овој вид е редок и локален со мало појавување близу до Големо и Мало Езеро. Според Директива за живеалишта Анекс V Sphagnum spp. мововите се често доминантни видови во овој вид живеалиште. Покрај тоа, постојат балкански ендемични видови васкуларни растенија.

7160 Изворите богати со минерали и пролетни марки се прилично чести особено во алпската зона на Пелистер НП на местата на изворите, каде почнуваат да течат планински потоци и реки. Исто така, има и извори и потоци со овој вид живеалиште по падините на планината, Пелистер и други врвови на планините Баба во шумската зона. Овие живеалишта имаат специфична флора и со борни и алпски видови и со неколку балкански ендемити како Dactylorhiza cordigera, Carex macedonica и Silene asterias. Исто така без’рбетници се присутни во овој вид живеалиште.

7220 * Каменести извори со формирање (Cratoneurion) се присутни со мали и прилично нерепрезентативни појави во наклонот на падината на Сапунџица (над Нижеполе) и на  пролетното дрво Alnus glutinosa,  близу до преминот Ѓавато во Пелистер НП.

7230 Алкални насипи се мало и ретко живеалиште во НП Пелистер. Застапено е во шумската зона, обично на места богати со минерали со некои специфични подземни води. Во составот на видовите, постојат типични видови на васкуларни растенија, вклучувајќи Eriophorum latifolium, Blysmus compressus, Listera ovata и мовови како Campylium stellatum, Bryum psedotriquetrum и Sphagnum contortum. Исто така, балканските ендемични васкуларни растенија типични за живеалиште 7160 често се присутни во овој вид живеалиште.

8150 Средноевропски  високопланински сипари од силициум. Типот на живеалиште 8150 е вообичаен и карактеристичен за НП Пелистер. Во овој вид се вклучени сите живеалишта на шуми на карпести падините и области на врвовите на Баба Планина. Познатите  „камените реки“ на НП Пелистер припаѓаат на овој вид живеалиште.

8220 Силициумски карпести падини со хамзофитска вегетација се вообичаен вид живеалиште на НП „Пелистер“. Типот 8220 е важен за цветната и вегетативната биолошка разновидност. Цветниот состав вклучува растителни видови и растителни заедници прилагодени на екстремни услови на животната средина. Ограничената генетска размена помеѓу таксовите од различни планини обезбедува поволни услови за ендемична спецификација, што доведува до присуство на македонски и балкански ендемични видови во овој вид живеалиште. Живеалиштето е исто така важно за птиците, како што е  Црвеноклуната галка (Pyrrhocorax pirrhocorax,) во Пелистер НП. Ендемично васкуларно растение Sempervivum octopodes расте во овој вид живеалиште на алпско подрачје на НП Пелистер.

9180 * Tilio-Acerion шуми на падини, гори и клисури е редок вид живеалиште во НП Пелистер. Се среќава по падината на реката Шемница помеѓу Казан и Маловиште. Дел од живеалиштето е уништено неодамна при изградба на пат за хидроцентрала. Исто така е присутна, покрај реката Брајчино, но треба да се потврди присуството во националниот парк. Овој вид може да се сретне на страните на речните клисури во долниот дел на НП Пелистер.

91E0 * Алувијални шуми со Alnus glutinosa и Fraxinus excelsior (Alno-Padion, Alnion incanae, Salicion albae). Овој приоритетен вид живеалиште е присутен на падините и во долниот дел на Пелистер. На падините обично формира ходници и ленти по пролетните потоци и водотеци. На некои изворишта се формираат мали шуми. Овој вид живеалиште е важен за водоземците, вклучувајќи ги и Rana dalmatina и Rana graeca.

91AA * Источно бело дабово дрво со стари дрвја има големо значење за биолошката разновидност. Источно белата дабова шума се наоѓа на пониски надморска височини и близу до границите на НП Пелистер. Тие се карактеризираат со присуство на бели дабови Quercus pubescens и Quercus petraea, но и даб (австриски даб) Quercus cerris и унгарски (италијански) даб Quercus frainetto се случуваат често во овие шуми.

91BA шумите од сребрена елка се присутни особено на северните падини на НП Пелистер. Сребрената ела (Abies borisii-regis) се шири во НП Пелистер и е конкурентно супериорна во однос на Pinus peuce. Постојат неколку чисти простори, но сребрената елка честопати се меша со моликата, а понекогаш и со бука.

9280 Quercus frainetto шума. Источно белата дабова шума. Во Пелистер источно белото дабово дрво 91AA * е поврзано и делумно измешано со 9280 „Quercus frainetto“  унгарскиот (италијански) даб, тие се главно присутни на повеќе горни делови од дабовата зона, а понекогаш се мешаат со моезиски букови шуми 91W0 .

91W0 Мезиските букови шуми се веројатно најчестиот вид на шуми во НП Пелистер. Постојат неколку расфрлани и фрагментирани простори со стари дрвја и големи трупци во распаѓање со карактери од чиста шума. Овие простори имаат многу висока конзерваторска вредност.

95A0 Високи оро-медитерански борови шуми се типични за НП Пелистер. Конзерваторската вредност на овој вид живеалиште со моликови шуми од македонскиот бор Pinus peuce е многу висока. Строго зачувување на сите природни простори и делови со карактеристики на старите растечки шуми од 95А0 кај Пелистер НП е глобално значајно. Многу  целини имаат долга историја на шумарството и неколку целини се регенерираат во југословенско време и потоа се управуваат.