Historia dhe Kultura

Historia është pjesë e asaj që kemi qenë, kush jemi tani dhe kush do të jemi. Gjatë shqyrtimit të këtyre faqeve, shpresojmë që të gjeni atë që kërkoni – por edhe më e rëndësishmja, ne shpresojmë që të zbuloni diçka që ju befason. Ne ju ftojmë të mësoni më shumë rreth historisë dhe si mënyrës se si punon Shërbimi i Parkut Kombëtar për ta ruajtur atë.

Pelisteri u shpall Park Kombëtar më 30 nëntor 1948 me një ligj të miratuar nga Presidiumi i Republikës Popullore të Maqedonisë. Sipas Ligjit për Mbrojtjen e Natyrës, institucioni publik i Parkut Kombëtar të Pelisterit është përgjegjës për mbrojtjen dhe menaxhimin e Parkut.

         

Mali Baba, më i njohur si Pelister është mali më jugor me karakteristika alpine. Me vendpozitë midis luginave të Pelagonisë dhe Prespës, mali Baba është mbi 465 milion vjeç dhe kulmi më i lartë është 2.601 metra mbi nivelin e detit.

Ekzistojnë dy legjenda të lidhura me emrin Pelister. Kur shihet nga larg, gurët e bardhë në anët malore përngjajnë në pëllumb. Një legjendë thotë se emri Pelister vjen nga fjala greke “dor dove-perister”. Në përputhje me legjendën tjetër emri ka origjinën e vet nga pisha tipike e pesë gjilpërave në park.

             

Pisha Molika – Pinus është tipari më i njohur i Parkut Kombëtar Pelister. Kjo specie u zbulua nga botanisti austriak August Grisebach në 1839. Megjithëse Molika gjendet edhe në male të tjera të Ballkanit, një nga komunitetet më të vjetra dhe më të kompletuara pyjore mund të gjenden në Pelister. Duke ecur në Pelister është e mundur për të gjetur pishë mbi 230 vjeç.

             

Në pranverë dhe verë, livadhet janë të ngjyrosura me shumë lule, në diell përallor. Është magjike të shikoni fluturat e përditshme Scythris crupta nad Scythris similis, që jetojnë vetëm në Pelister. Ju gjithashtu mund të shihni fluturën e natës Hadena clara macedonica që gjendet vetëm në Maqedoni.

Nëse je i dashuruar i arkeologjisë, gjej ca kohë për të vizituar vendbanimet që formojnë Epokën e Hekurit, periudhën mesjetare, të cilat janë afër parkut. Duke ndjekur rrugën e lashtë nëpër Egnatia, e cila kalon nëpër Parkun, do të keni një mundësi unike për të ecur në të njëjtën rrugë që udhëtoi Apostulli Pal, Falangasi maqedonas, Legjionët e Romakëve dhe Tsars Bizantin.

Shtrirja

Parku Kombëtar i Pelisterit gjindet në malin Baba dhe shtrihet midis Luginës së Prespës në perëndim dhe Luginës së Pellagonisë në lindje. Në veri kufizohet me Luginën e vogël Caparska dhe kalimin Gjavato (1169 m.), e cila e ndan atë nga mali i Bigllës, dhe në jug përmes kalimit Biglla (1505 m.), bashkohet me malin Neredska (2125 m.) në Greqi, nga e cila ndan vijën e kufirit shtetëror.

Mali Baba dhe PK Pelister kanë një drejtim kryesisht meridian të shtrirjes në gjatësi 25 km dhe karakterizohet nga një pamje simetrike, sepse kreshta malore është po aq larg nga Lugina e Pellagonisë dhe Prespës. Nga kreshta kryesore e malit ka disa kreshta anësore, mbi të cilat ka 35 maja më të larta se 2000 m. Përveç majës më të lartë, Pelister (2601 m.), maja më të spikatura janë: Stiv (2468 m), Veternica (2420 m), Musa (2351 m), Bojaxhiev Vrv (2331 m), Visoka Çuka (2182 m), Vrteshka (2010). m) etj.

           

Parku Kombëtar i Pelisterit mbulon 38% të sipërfaqes së malit Baba. Gjeografikisht, territori i Parkut shtrihet midis 41 ° 415.96 ″ dhe 40 ° 52’27.85 në gjerësinë veriore dhe 21 ° 315.29 ″ dhe 21 ° 169.41 në gjatësi lindore. Një përshkrim i hollësishëm i kufirit të PK  “Pelister” është dhënë në Ligjin e shpalljes së parkut kombëtar  Pelister… nga viti 2007 (Gazeta Zyrtare e RM nr. 150/2007).Gjatësia totale e kufirit të Parkut është rreth 86,99 km. Distanca nga pika lindore deri në perëndim është 20,37 km, dhe nga pika më veriore deri në pikën më jugore  është 23,48 km. Brenda këtyre kufijve, zona e Parkut Kombëtar Pelister është 17,170 ha dhe në lidhje me zonën e përcaktuar në Ligjin për shpalljen e një pjese të malit Pelister për Park Kombëtar, ekziston një ndryshim prej 20 ha, (17.150 ha) devijimi i lejuar prej 5%, i cili në rivlerësimin në të ardhmen duhet të specifikohet.

 

Vendndodhja e Parkut Kombëtar “Pelister”

 

         

Në mënyrë administrative, zona e Parkut Kombëtar “Pelister” i takon komunave të Manastirit dhe Resnjës. Sipërfaqja më e madhe e Parkut i përket komunës së Manastirit, përkatësisht 12561.32 ha (73%) të zonës, ndërsa pjesa tjetër e mbetur 4587.68ha (27%) territorialisht i takon komunës së Resnjës. Ka vetëm një vendbanim brenda parkut – fshati Malovishte. Disa vendbanime më të mëdha janë të vendosura në zonën e kontaktit të Parkut, në afërsi të menjëhershme (në një distancë më të vogël se 1 km): Kazhani, Rotinë, Capari, Magarevë dhe Tërnovë në veri, dmth Dihovë dhe Nizhepole (Xhinxhopolë) në kufirin lindor dhe disa kilometra larg, por sidoqoftë, në afërsi të drejtpërdrejtë gjenden edhe fshatrat: Kozjak, Arvat dhe Brajçinë në kufirin perëndimor të Parkut.